Herkesin endüstri mühendisliği hikayesi farklı. İlk olarak benim hikayemi anlatmak doğru belki de. Ben Abdullah Gül Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği ile başladım üniversite hayatıma. Neden o bölümü seçtin dersen, biraz öylesine oldu. Ne yapacağımı bilmiyordum tercih yaparken, hangi bölüm bana uygun onu da bilmiyordum açıkçası. Okulun hazırlık eğitimi süresince elektrik öğrencisiydim. Hazırlık bittiğinde, neden elektrik okuyacağım ben diye düşünmeye başladım. Fark ettim ki, endüstri mühendisliği beni daha çok mutlu edecek. Gerekli işlemleri yaptıktan sonra, lisans eğitimime endüstri mühendisi olarak başladım.
Ne kadar farkında olsak da olmasak da çevremizdeki her olay, her eşya, her iş ve her hareket belirli bir sistem sayesinde olur. Yağmurun yağması, nefes alabilmemiz, arabanın çalışması veya âşık olabilmek; bunların hepsinde sistem vardır. Sistem, bir girdiyle başlar, belirli bir süreçten geçer ve bir çıktı ile sonuçlanır. Suyun buharlaşması girdiyken mesela, atmosferde oluşan hareketler bir süreç ve yağmurun yağması da sonuçtur. Sistemin ne olduğunu aklında oturtabildiysem eğer endüstri mühendisliği hakkında konuşmaya başlayabiliriz.
Bir insana mühendis diyebilmemiz için üç tane işi yapabilmesi gerekir. Bunlar analiz etmek, dizayn yapmak ve sorunu çözmektir. Örneğin, bir inşaat mühendisi ilk olarak, binanın dikileceği alanı analiz eder, uygun olan inşaat planını dizayn eder ve inşaat işleminin tamamlanması ile sorunu çözmüş olur. Eğer bu üç işlemi makine üzerine yaparsan makine mühendisi, gıda üzerine yaparsan gıda mühendisi olursun. Peki endüstri nedir?
Endüstri, sanayi demektir. Yalnızca üretimin yapıldığı yerler değil, bir cafe, bir hastane veya bir spor kulübü de sanayidir. Sanayide işler, sistemler üzerinden ilerler. Yani endüstri mühendisi demek sistem mühendisi demektir. Endüstri mühendisleri, sistemlerin daha iyi çalışması, iyileştirilmesi, kurulması bazen de bozulması ile ilgilenirler. Yukarıda bahsettiğim üç işi sistemler üzerine yaparlar. Amaç her zaman “daha”sını bulmaktır. Daha ucuz bir sistem, daha fazla para kazandıran bir sistem, daha güvenli, daha uzun gibi. Endüstri mühendisliği daha mesleğidir yani. Her zaman dahasını bulmaya çalışırız. Peki daha nasıl bulunur?
Bir şeyi daha ucuz hale getirmek için işlemler içerisinde boşa zaman harcanan, boşa masraf yapılan noktaları tespit etmeniz gerekir. Örneğin, taşıma yapan bir kamyonun kasasında boş alan kalmamalıdır, bir hastanenin ameliyathanelerinin tamamen dolu olması gerekir veya fabrikada son ürünlere ait hammaddeler tam zamanında gelmeli ve üretim bandı hiç durmamalıdır. Bu konuyla ilgili birçok örnek verilebilir. Fakat bu işleri yapabilmek için de sistemin tamamına hâkim olunmalıdır.
Endüstri mühendisliği bana göre mesleklerin annesi gibidir. Örneğin bir anne, evde her şeye hakimdir. Kimin ne zaman gelip gittiğinden, çamaşırların ne kadarının temiz olduğundan veya ne kadarının ütülenmesi gerektiğini bilir. Buzdolabının doluluk oranı her zaman aklındadır. Fakat onun için önemli olan şey, buzdolabının yiyecekleri soğuk tutmasıdır. Buzdolabının nasıl çalıştığı önemli değildir. Bu örneğin endüstri mühendisliği ile alakasını kurmak gerekirse, örneğin endüstri mühendisi için bir CNC makinesinin nasıl çalıştığı, bir doktorun nasıl ameliyat yaptığı veya bir yemeğin nasıl yapıldığı önemli değildir. Onun için önemli olan şey, bu sistemin nasıl çalıştığıdır. Yani endüstri mühendisi her şeyden az az anlayan mühendis değildir.
Bunları yapabilmek için de farklı düşünme yapılarına sahip olmak gerekir. İlk olarak resmin tamamına bakabilmek gerekir. Analiz edebilmek, daha iyisi için sistemdeki bozuklukları görebilmek lazım. Bunları yaparsan, sorunları çözmek için matematik, istatistik bilmek şarttır. Bir araya getirdiğin parçalar verilen kararlar ile sonuca ulaşır. Bu nedenle en önemli derslerden biri de karar ve risk analizidir. Tüm bunları öğrendiğinde veya uyguladığında ise, endüstri mühendisi olursun.
Aklından geçen soru, nerede çalışır bu endüstri mühendisleri? Şöyle bir slogan var “Hastaya doktor, savunmaya avukat, uzaya astronot… Geri kalan her şey için ENDÜSTRİ MÜHENDİSİ !”. Gerçekten özet bu. Endüstri mühendisleri sistemin olduğu herhangi bir kurumda veya alanda çalışabilir. Bu bir devlet kurumu olabilirken özel de olabilir. İstersen kendi işini de kurabilirsin. Finanstan pazarlamaya kadar farklı alanlarda farklı pozisyonlarda çalışabilirsin. Kendini geliştirmiş bir endüstri mühendisinin işsiz kalması pek olası değil.
Aslına bakarsan, hepimiz endüstri mühendisiyiz. Kendi hayatımızı hep daha mutlu, daha uzun ve daha beklentilerimize yakın şekilde yaşamaya çalışıyoruz. Hem özel hayatına hem de kariyerine yeni bir bakış açısı katmak istersen, matematiği severim, fizik ve kimya biraz uzak dursun benden dersen, her şeyden haberdar olmak istiyorum fakat ayrıntılarla beni boğmayın diyorsan endüstri mühendisliği senin için uygun bir meslek.